Serat Wedhatama Tembang Kinanthi - Anak Tanjakan

Berbeda dengan harta, ilmu dapat menjagamu kapan saja.. @anak_tanjakan

Breaking

Tuesday, September 1, 2015

Serat Wedhatama Tembang Kinanthi

Hei rek ? Edisi basa Jawa nggih rek..
TEMBANG KINANTHI
Gusti Pangeran Adipati Arya Sri Mangkunegoro IV
Ada-Ada
Mangka kanthining tumuwuh
Salami mung awas eling
Eling lukitaning dumadi
Supadi niring sangsaya
Yeku pangreksaning urip
Padahal bekal hidup,
selamanya waspada dan ingat,
Ingat akan pertanda yang ada di alam ini,
Menjadi kekuatannya asal-usul,
supaya lepas dari sengsara.
Begitulah memelihara hidup.
Marma den taberi kulup
Angulah lantiping ati
Rina wengi den anedya
Pandak panduking pambudi
Bengkas kahardaning driya
Supadya dadya utami
Maka rajinlah anak-anakku,
Belajar menajamkan hati,
Siang malam berusaha,
merasuk ke dalam sanubari,
melenyapkan nafsu pribadi,
Agar menjadi (manusia) utama.
Pangasahe sepi samun
Haywa esah ing salami
Samangsa wis kawistara
Lalandhepe mingis-mingis
Pasah wukir reksa muka
Kekes sira bedaning budi
Mengasahnya di alam sepi (semedi),
Jangan berhenti selamanya,
Apabila sudah kelihatan,
tajamnya luar biasa,
mampu mengiris gunung penghalang,
Lenyap semua penghalang budi.
Ketawang Rasamadu Pl.Br
Ladrang Sribiwadha Pl.Br
Dene awas tegesipun
Weruh warananing urip
Miwah wisesaning Tunggal
Kang atunggal rina wengi
Kang mukhitan ing sakarsa
Gumelar ngalam sakalir
Awas itu artinya,
tahu penghalang kehidupan,
serta kekuasaan yang tunggal,
yang bersatu siang malam,
Yang mengabulkan segala kehendak,
terhampar alam semesta.
Haywa sembrana ing kalbu
Wawasan wuwus sireki
Ing kono yekti karasa
Dudu ucape pribadi
Marma den sambadeng sedya
Wewesan praptaning uwis
Hati jangan lengah,
Waspadailah kata-katamu,
Di situ tentu terasa,
bukan ucapan pribadi,
Maka tanggungjawablah,
perhatikan semuanya sampai tuntas.
Ketawang Subakastawa Pl.Br
Sirnakna semanging kalbu
Den waspada ing pangeksi
Yeku dalaning kasidan
Sinuda saking sathithik
Pemothahing napsu hawa
Linalantih mamrih titih
Sirnakan keraguan hati,
waspadalah terhadap pandanganmu,
Itulah caranya berhasil,
Kurangilah sedikit demi sedikit
godaan hawa nafsu,
Latihlah agar terlatih.
Haywa mamatuh nalutuh
Tanpa tuwas tanpa kasil
Kaselibuk ing srabeda
Marma dipun ngati-ati
Urip keh rencananira
Sambekala den kaliling
Jangan terbiasa berbuat aib,
Tiada guna tiada hasil,
terjerat oleh aral,
Maka berhati-hatilah,
Hidup ini banyak rintangan,
Godaan harus dicermati.
Ada-Ada
Upamane wong lumaku
Marga gawat den liwati
Lamun kurang ing pangarah
Sayekti karendhet ing ri
Apese kesandhung padhas
Babak bundhas anemahi
Seumpama orang berjalan,
Jalan berbahaya dilalui,
Apabila kurang perhitungan,
Tentulah tertusuk duri,
celakanya terantuk batu,
Akhirnya penuh luka.
Ladrang Wahyu Sl.My
Lumrah bae yen kadyeku
Atetamba yen wus bucik
Duweya kawruh sabodhang
Yen tan nartani ing kapti
Dadi kawruhe kinarya
Ngupaya kasil lan melik
Lumrahnya jika seperti itu,
Berobat setelah terluka,
Biarpun punya ilmu segudang,
bila tak sesuai tujuannya,
ilmunya hanya dipakai
mencari nafkah dan pamrih.
Meloke yen arsa muluk
Muluk ujare lir Wali
Wola-wali nora nyata
Anggepe Pandhita luwih
Kaluwihana tan ana
Kabeh tandha-tandha sepi
Baru kelihatan jika keinginannya muluk-muluk,
Muluk-muluk bicaranya seperti wali,
Berkali-kali tak terbukti,
merasa diri pandita istimewa,
Kelebihannya tak ada,
Semua bukti sepi.
Ketawang Kinanthi Sandhung Sl.My
Kawruhe mung ana wuwus
Wuwuse gumaib-gaib
Kasliring thithik tan kena
Mancereng alise gathik
Apa Pandhita hantiga
Kang mangkono iku kaki
Ilmunya sebatas mulut,
Kata-katanya di gaib-gaibkan,
Dibantah sedikit saja tidak mau,
mata membelalak alisnya menjadi satu,
Apakah yang seperti itu
pandita palsu,..anakku ?
Mangka ta kang aran laku
Lakune ngelmu sajati
Tan dahwen pati openan
Tan panasten nora jahil
Tan jurungi ing kahardan
Amung aneng mamrih ening
Padahal yang disebut “laku”,
sarat menjalankan ilmu sejati
tidak suka omong kosong
dan tidak suka memanfaatkan hal-hal sepele yang bukan haknya,
Tidak iri hati dan jail,
Tidak melampiaskan hawa nafsu.
Sebaliknya, bersikap tenang agar menggapai keheningan jiwa.
Ketawang Pawukir Sl.My
Kaunanging budi luhung
Bangkit ajur-ajer kaki
Yen mangkono bakal cikal
Thukul wijing utami
Nadyan bener kawruhira
Yen ana kang nyulayani
Luhurnya budipekerti,
pandai beradaptasi, anakku !
Demikian itulah awal mula,
tumbuhnya benih keutamaan,
Walaupun benar ilmumu,
bila ada yang mempersoalkan..
Tur kang nyulayani iku
Wus wruh yen kawruhe nempil
Nanging lahire angalah
Katingala angemori
Mung ngenaki tyasing liyan
Haywa esak haywa serik
Walau orang yang mempersoalkan itu,
sudah diketahui ilmunya dangkal,
tetapi secara lahir kita mengalah,
berkesanlah persuasif,
sekedar menggembirakan hati orang lain.
Jangan sakit hati dan dendam.
Kinanthi Palaran Sl.My
Yeku ilapating wahyu
Yen yuwana ing salami
Marga wimbuhing nugraha
Saking kheb Kang Maha Suci
Cinancang pucuking cipta
Nora ucul-ucul kaki
Begitulah sarat turunnya wahyu,
Bila teguh selamanya,
dapat bertambah anugrahnya,
dari sabda Tuhan Mahasuci,
terikat di ujung cipta,
tiada terlepas-lepas anakku.
Mangkono ingkang tinamtu
Tampa nugrahaning Widhi
Marma ta kulup den bisa
Busuki ujaring janmi
Pakoleh lahir batinnya
Hiyeku budi premati
Begitulah yang digariskan,
Untuk mendapat anugrah Tuhan.
Maka dari itu anakku,
sebisanya, kalian pura-pura menjadi orang bodoh terhadap perkataan orang lain,
nyaman lahir batinnya,
yakni budi yang baik.
Pantes tinulad tinurut
Laladane mrih utami
Utama kembanging mulya
Kumulyaning jiwa dhiri
Ora ta yen ngeplekana
Lir luluhur nguni-uni
Pantas menjadi suri tauladan yang ditiru,
Wahana agar hidup mulia,
kemuliaan jiwa raga.
Walaupun tidak persis,
seperti nenek moyang dahulu.

No comments:

Post a Comment